در سال ۱۹۹۵، سازمان ملل متحد ۱۷ ژوئن را به عنوان روز جهانی مبارزه با بیابان‌زایی و خشکسالی نامگذاری کرد. با گذشت نزدیک به سه دهه از این تاریخ، متاسفانه ۴۰ درصد از خشکی‌های زمین به مناطق بیابانی و شبه‌بیابانی تبدیل شده‌اند و زندگی دو میلیارد نفر را تحت تأثیر قرار داده‌اند.
تحقیقات ماهواره‌ای نشان می‌دهد که طی ۳۰ سال اخیر، ۲۵ درصد از اراضی قابل کشت در جهان به طور کامل از بین رفته است. تنها در قاره آفریقا، ۷۳ درصد از اراضی دچار بیابان‌زایی شده‌اند. پدیده‌هایی مانند نمکی شدن زمین و آلودگی منابع آبی نیز بر این بحران افزوده‌اند و منجر به انقراض گونه‌های جانوری و مهاجرت گسترده انسان‌ها شده‌اند.
عوامل اصلی بیابان‌زایی چیست؟
عوامل متعددی در گسترش بیابان‌ها نقش دارند که می‌توان آنها را به دو دسته عوامل انسانی و اقلیمی تقسیم کرد:
عوامل انسانی: از بین بردن جنگل‌ها، کشاورزی ناپایدار، چرای بی‌رویه دام، استفاده بیش از حد از آبهای زیرزمینی و ساخت‌وسازهای نامناسب مانند سدها. در ایران، مدیریت نادرست منابع آبی و صادرات آب پنهان نیز بر این عوامل تأثیرگذار است.
عوامل اقلیمی: تغییرات اقلیمی که باعث افزایش دما و کاهش بارندگی می‌شوند.
باور عمومی این است که بیابان‌زایی تنها مختص مناطق خشک و نیمه‌خشک است، اما این پدیده حتی در مناطق مرطوبی مانند استان گیلان نیز مشاهده می‌شود. برای مثال، سالنامه آماری جهاد کشاورزی سال ۹۶ نشان می‌دهد که حداقل ۲۰۰۰ هکتار از اراضی گیلان بیابانی شده‌اند.
راهکارهای مقابله با بیابان‌زایی
برای مقابله با این چالش بزرگ، نیاز به مشارکت جمعی دولت، بخش خصوصی و مردم است. شعار امسال روز جهانی مبارزه با بیابان‌زایی، «مشارکت برای سرزمین: میراث ما، آینده ما» است که بر اهمیت همکاری همه‌جانبه تأکید دارد.
از جمله مهم‌ترین راهکارها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
کاشت درختان و گیاهان مقاوم: کاشت نهال و درخت در مناطق خشک و احیای جنگل‌ها و مراتع.
پروژه‌های موفق جهانی: مانند "دیوار سبز بزرگ" در آفریقا که با هدف کاشت دیواری به طول ۸۰۰۰ کیلومتر، به دنبال احیای ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی است.
حفاظت و قرق بندی مناطق: جلوگیری از چرای بی‌رویه دام و برقراری تعادل بین دام و مراتع.
مدیریت بهینه آب: استفاده از روش‌های کارا برای انباشت آب باران و اصلاح الگوی کشت.
استفاده از سوخت‌های جایگزین: برای کاهش تخریب منابع طبیعی.
اقدام ما در این راه:
موسسه سبزکاران با اجرای پروژه‌های موفقی مانند احیای اکوسیستم بانی جنگل، در حال مبارزه عملی با این بحران است. با قرق‌بندی ۹۰ هکتار و کاشت نهال از سال ۹۹، توانسته‌ایم بخش زیادی از مناطق بیابانی را احیا کنیم.
برای حمایت از پروژه‌های ما و کمک به احیای سرزمینمان، با ما همراه شوید.