عمر جنگل های هیرکانی

هلاله ناطقه

به عنوان یک زمین­شناس همیشه برایم جالب بود که وقتی درباره ی جنگل­های هیرکانی مطالعه می­کنیم یا در سخنرانی­هایی مربوط به آن شرکت می­کنیم سن جنگل­های هیرکانی را با هیجان بیان میکنند که در دوران سوم زمین شناسی بوده است و غیره و یکی از دلایل اهمیت آن را بازمانده از دوران سوم می­نامند  شاید برای یک زمین شناس شنیدن  این جمله بسیار زجرآور است چرا که از نظر تقسیم­بندی زمان زمین­شناسی ما هم اکنون در دوران سوم زندگی می کنیم. بله ما در دوران سنوزوییک یا نوزیستی که دوران سوم به حساب می­آید زندگی می کنیم. شخصی که این مطلب را برای اولین بار نوشته است برخی واژه های آن جمله را جا انداخته است بلکه باید گفته شود که بازمانده از ابتدای دوران سوم . در بسیاری از منابع شکل گیری جنگل های هیرکانی را حدود چهل میلیون سال پیش و برخی منابع آن ها را بازمانده از آخرین عصر یخبندان می داند البته این دو معنی باهم تضادی ندارند ولی هر دوی این تاریخ ها در دوران سوم روی داده است دوران سومی که از آن نام برده می شود از 65 میلیون سال پیش آغاز شده است و همچنان ادامه دارد برای اینکه کمی شفاف تر شود توضیح مختصری داده خواهد شد:

زمان از آغاز حیات تا کنون به دوتا ائون یا ابردور تقسیم می­شود. ابردور اول شکل گیری زمین بود و در پایان آن حیات در روری زمین آغاز شده است. ما در ابردور دوم زندگی می کنیم و خود ائون دوم نیز به سه دوران دیرینه زیستی، میانه زیستی و نوزیستی تقسیم می شود، دوران نوزیستی که همان دوران سوم یا سنوزوئیک نام دارد و ما در این دوران زندگی می کنیم و هنوز تمام نشده است و دوران نوزیستی به چند دوره تقسیم می شود و همانطور که بیان شده از 65 میلیون سال پیش آغاز یافته  در این دوران سلطنت خزندگان پایان یافته و عرصه برای فرمانروایی پستانداران باز شده بود.  بدیهی است که گیاهان دوران ها هم با هم متفاوت خواهد بود و اینگونه شد که جنگل های هیرکانی آغاز به کار کرد البته در این بین فسیل های زنده ای همچون سرخس ها و ماهیان خاویاری از دوران دوم در زیست بوم هیرکانی هم دیده می شود.

پس درباره جنگل های هیرکانی می توان اینگونه گفت جنگل های بازمانده از ابتدای دوران سوم و گذر کرده از آخرین عصر یخبندان است.

حال چرا برخی فکر می­کنند که ما در دوران چهارم زندگی می کنند؟ من برداشت خوندم را مینویسم.

در دوران نوزیستی که دوران سوم است و ما اکنون در اواخر آن زندگی می کنیم، خود سه واحد زمانی زیرمجموعه دارد که به هرکدام یک دوره گفته می­شود.دوره پایانی آن که کواترنری نام دارد همان دوره ای است که انسان در آن ظهور پیدا کرد و به همین دلیل به آن دوره انسان زیستی هم می­گویند. به دلیل اینکه نام این دوره کواترنری است و ترجمه آن می شود چهارم( یا دوران چهارم) این اشتباه در بین ما رخ داده که ما در دوران چهارم زندگی می­کنیم در حالی که این واژه فقط نام دورانی است که در آن زندگی می کنیم نه سن زمین شناسی آن.