سال‌هاست که دنیا با چالش تغییر اقلیم روبرو است و گیلان یکی از استان‌های سرسبز ایران از این چالش و بحران مصون نمانده، کم آبی، تغییر روند بارش سالانه (از بارش یکنواخت در طول سال به بارش ناگهانی هر یک ماه تا یک ماه و نیم تبدیل شده است) و ریزگردها در گیلان به شدت ریشه‌ی سرسبزی را نشانه گرفته هرچند توجه چندانی نمی‌شود.
به گفته‌ی دکتر نیما فرید مجتهدی متخصص هواشناسی، ریزگردهای گیلان ۱۱ کانون از ۴ ناحیه جغرافیایی به این استان تحمیل می‌شود و در مقایسه با استان‌های دیگر می‌توان گفت بیشترین کانون‌های ریزگرد ما را نشانه گرفتند.
طی مطالعات در دنیا برای مقابله با تغییر اقلیم دو راهکار وجود دارد:
۱- سازگاری ۲- کاهش شدت
سازگاری یعنی وقف دادن محیط زندگی با تغییر شرایط و کاهش شدت همان گونه که مشخص است یعنی ارائه راهکارهایی که اثرات تغییر اقلیم را کاهش دهد.
بهره بردن از گیاهان برای سازگاری و کاهش شدت اثرات تغییر اقلیم یکی از مناسب‌ترین راه‌ها برای مقابله با تغییرات آب و هوایی است .
ایجاد توسعه فضای سبز شهر و افزایش نگهداری گل‌ها و گیاهان در خانه ها (آپارتمانی، باغچه‌ای و بالکنی) در کنار احیا جنگل‌ها می‌تواند اثربخشی بالایی داشته باشد.
از جمله کارکردهای گیاهان یا فضای سبز شهری عبارتند از: خنک‌سازی (گیاهان به ویژه درختان می‌توانند تا ۳ درجه هوای شهرها را کاهش دهند)، تصفیه هوا، افزایش بازده مصرف انرژی، جذب امواج فرابنفش، کاهش جریانات آبی مخرب سطحی، جلوگیری از فرسایش خاک، کاهش دادن سرعت باد، میزان گرد و غبار و نیز آلودگی‌های شیمیایی را می‌توان نام برد.
گیاهان سریع‌ترین و مؤثرترین فیلترهای آلاینده‌های خطرناک هوا مانند فرمالدئید، بنزن، زایلن و آمونیاک می‌باشند. همه این آلاینده‌ها می‌توانند باعث ایجاد بیماری‌هایی مانند آسم و آلرژی و "سندرم بیماری ساختمان" شوند.
گیاهان افزون بر سازگاری و کاهش تاثییرات آب و هوایی و مقابله با گرمایش در پاکسازی هوا و کاهش برخی بیماری‌های ناشی از اقامت زیاد در ساختمان را کاهش دهد.
«توانایی تمیز کردن هوای داخلی به خصو
ص برای ساختمان‌های اداری که در آن کارگران از "سندرم بیماری ساختمان» رنج می‌برند از مزایای گیاهان است. این بیماری به دلیل گازهای سمی منتشر شده توسط ماشین آلات اداری، مبلمان و دیگر وسایل می‌باشد. تغییر سبک زندگی مردم گسترش زندگی‌های آپارتمانی (افزایش بستر سندرم بیماری ساختمان)، تولید گل‌های آپارتمانی را پررنگ کرد که با ازدیاد کسب و کارهای دیجیتالی و افزایش فروش در شبکه‌های اجتماعی آنلاین به ویژه اینستاگرام خیز بزرگی در تولید و فروش گیاهان آپارتمانی را مشاهده کردیم که همه گیری کرونا استقبال مردم در نگهداری از گل‌ها و گیاهان در خانه‌ها را افزایش داده است. با توجه به آب و هوای گیلان (روزهای ابری زیاد) و آداب و اخلاق مردم برای حضور در طبیعت، روزهای قرنطینه و شبه قرنطینه توانست تاثییر بیشتری برای پذیرش در نگهداری از گیاهان را بر خود بگذارد.
به گفته آقای پارسافر مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان گیلان:
«۸۳۸ هکتار گلخانه در گیلان ۳۳ میلیون اصله گل، گیاه آپارتمانی ک درخت و درختچه در سال ۱۴۰۰ تولید کردند که بیشتر این تولیدات در شهر چابکسر بوده است. البته بخشی از این گیاهان به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر و بخشی به سایر استان‌های ایران توزیع می‌شوند.»
اما برآورد و پرس و جوی مرور نشان می‌دهد که استفاده از گیاهان در آپارتمان‌ها (هم داخل،هم راه پله و هم بالکن) و خانه‌های ویلایی طی چهارسال گذشته افزایش قابل توجه‌ای داشته است که می‌توان گفت شامل نگهداری گل و گیاه در بخش خصوصی است و در محدوده‌ی فضای سبز شهری شهر رشت به حساب نمی‌آید. برای مقابله با تغییرات آب و هوایی و کاهش دمای شهری نیازمند فضای سبز شهری بیشتری برای شهر رشت و سایر شهرهای استان مورد نیاز است.
در حال حاضر سرانه فضای سبز در رشت دو و نیم متر مربع است این در حالیست که طبق استانداردی که برای شهر رشت در نظر گرفته شده است باید ۱۵ مترمربع باشد.
با توجه به مراکز زیاد تولید ریزگردهای گیلان ودر کنار آن افزایش تردد خودروها و توسعه نقاط داغ شهری ضرورت توجه دوچندان در ایجاد فضاهای سبزشهری برای شهرهای استان گیلان بیش از پیش می‌شود.
نویسنده: هلاله ناطقه